બાળકો માટે જિજ્ઞાસા હોવી સારી વાત છે, પરંતુ જ્યારે તેઓ દરેક બાબતમાં બિનજરૂરી દલીલ કરવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે તે માતાપિતા માટે ચિંતાનું કારણ બની જાય છે
નવી દિલ્હી,શુક્રવાર: બાળકો માટે જિજ્ઞાસા હોવી સારી વાત છે, પરંતુ જ્યારે તેઓ દરેક બાબતમાં બિનજરૂરી દલીલ કરવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે તે માતાપિતા માટે ચિંતાનું કારણ બની જાય છે. જે બાળકો દરેક બાબતમાં દલીલ કરે છે તેઓ ફક્ત પોતે જ તણાવમાં રહે છે, પરંતુ ઘરનું વાતાવરણ પણ તેનાથી પ્રભાવિત થાય છે. ઘણી વખત આ વર્તન ભવિષ્યમાં અનુશાસનહીનતા અથવા જીદની આદતમાં ફેરવાઈ શકે છે.
આવી સ્થિતિમાં, માતાપિતાએ ધીરજ અને સમજણથી કાર્ય કરવું મહત્વપૂર્ણ છે. બાળકને ઠપકો આપવા અથવા ચૂપ કરવાને બદલે, જો યોગ્ય વાતચીત કરવામાં આવે, તો તેનામાં સાંભળવાની આદત કેળવી શકાય છે. ચાલો જાણીએ 6 આવા અસરકારક ઉપાયો જે બાળકની સાંભળવાની ક્ષમતામાં સુધારો કરશે અને તેને દલીલ કરવાની આદતથી દૂર રાખશે.
1. સાંભળવાનું શરૂ કરો
બાળક ત્યારે જ સાંભળવાનું શીખે છે જ્યારે તે જુએ છે કે તેને ગંભીરતાથી સાંભળવામાં આવી રહ્યું છે. જ્યારે તમે તેને ધ્યાનથી સાંભળો છો, ત્યારે તે તમે જે કહો છો તે સમજવાનો પણ પ્રયાસ કરશે. આ વાતચીતમાં સુધારો કરે છે અને દલીલોની કોઈ જરૂર નથી.
2. ચર્ચાને દલીલમાં ફેરવો
જ્યારે બાળક કોઈ વાત પર દલીલ કરે છે, ત્યારે તેને ઠપકો આપવાને બદલે, શાંતિથી પૂછો કે તે આવું કેમ વિચારે છે. તેને તેના વિચારો વ્યક્ત કરવા દો અને પછી તેનો તર્ક આપો. આ તેને શીખવશે કે મતભેદ પણ નમ્રતાથી વ્યક્ત કરી શકાય છે.
3. સ્પષ્ટ નિયમો અને સીમાઓ નક્કી કરો
જો બાળક દરેક બાબતમાં પ્રશ્ન કરે છે, તો તમારે કેટલાક સ્પષ્ટ નિયમો નક્કી કરવા જોઈએ. તેમને જણાવો કે શું ચર્ચા કરી શકાય છે અને શું નહીં. જો સીમાઓ નક્કી કરવામાં આવે, તો ચર્ચા માટે ઓછો અવકાશ રહેશે.
4. ગુસ્સામાં પ્રતિક્રિયા ન આપો
જ્યારે બાળક દલીલ કરે છે, ત્યારે તરત જ પ્રતિક્રિયા આપવાને બદલે, શાંત રહો. જો તમે પણ ગુસ્સામાં પ્રતિક્રિયા આપો છો, તો મામલો વધુ ખરાબ થઈ શકે છે. સંયમ રાખવો એ બાળકના વર્તનને સુધારવાની ચાવી છે.
5. રોલ મોડેલ બનો
બાળકો તેમના માતાપિતા પાસેથી જે શીખે છે તે કરે છે. જો ઘરમાં દલીલ કરીને અથવા બૂમો પાડીને કંઈ કરવામાં આવે છે, તો બાળક પણ તે જ રીતે વર્તશે. શાંત, તાર્કિક અને સકારાત્મક વાતચીત બાળકને સાંભળવા માટે પ્રેરિત કરે છે.
૬. પ્રશંસા અને ઈનામની ટેકનિક અપનાવો
જ્યારે બાળક તમારી વાત શાંતિથી સાંભળે છે, ત્યારે તેની પ્રશંસા કરો. આનાથી તેને લાગશે કે સાંભળવું એ સારી વાત છે અને તેની પ્રશંસા થાય છે. ક્યારેક તેને ગમતી વસ્તુ આપીને પણ તેને પ્રેરણા આપી શકાય છે.બાળકોમાં દલીલ કરવાની આદત બંધ કરવી એ રાતોરાતનું કામ નથી, પરંતુ જો તેમની સાથે યોગ્ય રીતે વાતચીત કરવામાં આવે અને સાંભળવાનું શીખવવામાં આવે, તો તેઓ માત્ર સારા શ્રોતા જ નહીં, પણ વધુ સમજદાર અને શિસ્તબદ્ધ પણ બને છે.
