દિવાળી 2025 પહેલા આવતી કાળી ચૌદશ (નરક ચતુર્દશી)ના દિવસે યમ દીપકનું વિશેષ મહત્ત્વ છે. અકાળ મૃત્યુના ભયને દૂર કરવા માટે આ દીવો પ્રગટાવતી વખતે કઈ દિશાનું ધ્યાન રાખવું, ક્યારે છે શુભ સમય અને કયા નિયમોનું પાલન કરવું, તેની સંપૂર્ણ માહિતી અહીં જાણો.
અમદાવાદ, સોમવાર
હિન્દુ ધર્મમાં પાંચ દિવસના દિવાળી પર્વનું એક આગવું મહત્ત્વ છે. આ ઉત્સવની શરૂઆત ધનતેરસથી થાય છે, પરંતુ તેના એક દિવસ પહેલા આવતી નરક ચતુર્દશી એટલે કે ચોટી દિવાળીનો દિવસ પણ ધાર્મિક દૃષ્ટિકોણથી ખૂબ જ ખાસ ગણાય છે. આ દિવસને ગુજરાતમાં કાળી ચૌદશ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
આ પર્વનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય યમ દેવતાની પૂજા કરવાનો છે. એવી માન્યતા છે કે આ દિવસે વિધિ-વિધાનથી યમરાજની પૂજા કરવાથી વ્યક્તિનો અકાળ મૃત્યુનો ભય ઓછો થાય છે અને પરિવારને કોઈ પણ સંકટમાંથી મુક્તિ મળે છે. આ જ કારણે નરક ચતુર્દશીના દિવસે ‘યમ દીપક’ પ્રગટાવવાની પરંપરા સદીઓથી ચાલી આવે છે.
યમ દીપક ક્યારે પ્રગટાવશો?
આ વખતે દિવાળીનું પર્વ 20 ઓક્ટોબર 2025ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. તેના બરાબર એક દિવસ પહેલા, 19 ઓક્ટોબર 2025ના રોજ નરક ચતુર્દશીનો તહેવાર છે. પંચાગ અનુસાર, આસો મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશી તિથિ 19 ઓક્ટોબર 2025ના રોજ બપોરે 1:51 વાગ્યે શરૂ થશે અને 20 ઓક્ટોબર 2025ના રોજ બપોરે 3:44 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. યમ દીપક મુખ્યત્વે સંધ્યાકાળ અથવા રાત્રિના સમયે પ્રગટાવવામાં આવે છે.
યમ દીપક પ્રગટાવવાના ખાસ નિયમો
યમ દીપક પ્રગટાવતી વખતે કેટલાક નિયમોનું પાલન કરવું અનિવાર્ય છે. આ નિયમોનું ધ્યાન રાખવાથી જ દીપકનું શુભ ફળ મળે છે:
દીવાની પસંદગી: યમ દીપક માટે માટીનો દીવો અથવા ઘઉંના લોટમાંથી બનાવેલો દીવો વાપરવો અત્યંત શુભ માનવામાં આવે છે.
ચાર મુખ: આ દીવો ચાર મુખવાળો હોવો જોઈએ. તેમાં સરસવનું તેલ અને ચાર વાટ મૂકવી જોઈએ. આ ચાર વાટ જીવનની ચાર દિશાઓમાં પ્રકાશ ફેલાવવાનું પ્રતીક છે.
સૌથી મહત્ત્વની દિશા: યમ દીપક હંમેશા ઘરની દક્ષિણ દિશામાં જ પ્રગટાવવો જોઈએ. ધાર્મિક માન્યતા છે કે દક્ષિણ દિશા યમરાજની દિશા છે.
સ્થાન: દીવો પ્રગટાવ્યા બાદ તેને ઘરના ખૂણામાં અથવા મુખ્ય દરવાજા પાસે મૂકવો શુભ ગણાય છે, જેથી ઘરમાં સકારાત્મક ઉર્જાનો ફેલાવો થાય.
યમ દીપક પ્રગટાવીને યમદેવતાનું સ્મરણ કરવાથી ન માત્ર મૃત્યુનો ભય દૂર થાય છે, પરંતુ આ દીપક ઘરમાં સુખ, શાંતિ અને સમૃદ્ધિ પણ લાવે છે.
